در دنیای امروز که بحران اقلیمی به یکی از مهمترین چالشهای جهانی تبدیل شده، صنعت مد نیز زیر ذرهبین رفته است. این صنعت، با زنجیره تأمین پیچیده، تولید انبوه، و مصرف منابع عظیم، یکی از آلودهکنندهترین صنایع دنیاست. بسیاری از برندهای مطرح مد، بهرغم شهرت جهانی، تأثیرات منفی بزرگی بر محیط زیست دارند. در این مقاله، نگاهی میاندازیم به ده برند شناختهشدهای که بیشترین میزان انتشار گازهای گلخانهای را در میان برندهای مد داشتهاند.
در دنیای امروز که بحران اقلیمی به یکی از مهمترین چالش جهانی تبدیل شده است
۱. H&M
نشر کربن سالانه: بیش از ۴.۹ میلیون تن CO₂e
این غول سوئدی مد سریع، بهرغم کمپینهای سبز و خطوط “Conscious”، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان پوشاک جهان است. تولید انبوه و زنجیره تأمین جهانی این شرکت، موجب مصرف عظیم انرژی، آب، و سوختهای فسیلی میشود. بیش از ۷۰٪ محصولات H&M از مواد اولیه نو تولید میشوند.
این برند بیش از ۴.۹ میلیون تن CO₂e نشر میکند
۲. Zara (Inditex)
نشر کربن سالانه: ۴.۲ میلیون تن CO₂e
Zara و سایر برندهای زیرمجموعه Inditex همچون Bershka و Pull&Bear نیز در فهرست پرآلایندهها قرار دارند. اگرچه Inditex وعده داده تا سال ۲۰۵۰ به بیکربن تبدیل شود، اما مدل کسبوکار “مد سریع” آن، به شدت با پایداری در تضاد است.
۳. Nike
نشر کربن سالانه: بیش از ۱۱ میلیون تن CO₂e (شامل زنجیره تأمین)
برند ورزشی محبوب جهان، در زنجیره تولید خود از کارخانههایی با مصرف انرژی بالا بهره میبرد. در سالهای اخیر، Nike اقداماتی برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر انجام داده، اما میزان تولید و حملونقل جهانی آن هنوز بسیار پرکربن است.
۴. Adidas
نشر کربن سالانه: حدود ۸.۹ میلیون تن CO₂e
Adidas نیز با حجم عظیم تولید، مخصوصاً در آسیا، نقش مهمی در نشر کربن دارد. اگرچه این شرکت در پروژههایی مانند کفشهای قابل بازیافت یا محصولات پایدار مشارکت داشته، اما هنوز فاصله زیادی با پایداری کامل دارد.
این برند حدود ۸.۹ میلیون تن CO₂e نشر میکند
۵. Shein
برآورد انتشار کربن: در حال افزایش و شدیداً نامشخص
این برند چینی مد سریع، یکی از پرشتابترین رشدها را در دهه اخیر تجربه کرده است. به دلیل نبود شفافیت در گزارشهای زیستمحیطی، برآورد دقیقی از نشر کربن Shein در دست نیست، اما بسیاری از کارشناسان آن را یکی از آلودهکنندهترین برندهای حال حاضر میدانند.
۶. Uniqlo (Fast Retailing)
نشر کربن سالانه: ۲.۲ میلیون تن CO₂e
Uniqlo با تأکید بر طراحی ساده و کارآمد، گاه به عنوان برند “کندتر” نسبت به رقبا معرفی میشود، اما تولید گسترده در کشورهای آسیایی با استانداردهای زیستمحیطی پایین، هنوز مشکلات جدی در پی دارد.
۷. Primark
نشر کربن سالانه: بیش از ۱ میلیون تن CO₂e
Primark نیز با مدل کسبوکار فوقالعاده ارزان، وابسته به تولیدات انبوه در کشورهای در حال توسعه است. زنجیره تأمین این شرکت وابسته به منابع ارزان و کثیف انرژی است، و همچنان شفافیت کمی در مورد اقدامات اقلیمی دارد.
این برند بیش از ۱ میلیون تن CO₂e نشر میکند
۸. Gap Inc.
نشر کربن سالانه: بیش از ۳.۴ میلیون تن CO₂e
با برندهایی چون Old Navy و Banana Republic در زیرمجموعهاش، Gap یکی از پرنفوذترین شرکتهای مد آمریکایی است. تلاشهایی برای کاهش نشر کربن انجام داده، اما انتقادات به ناکارآمدی و کند بودن این تلاشها ادامه دارد.
۹. LVMH (Louis Vuitton, Dior, Givenchy, …)
نشر کربن سالانه: بیش از ۵.۱ میلیون تن CO₂e
برندهای لوکس نیز از قافله نشر کربن عقب نماندهاند. گروه LVMH، با داشتن دهها برند لوکس، وابسته به تولیدات خاص، حملونقل هوایی، و بستهبندیهای پرهزینه است. هرچند اخیراً برخی تلاشهای سبز را آغاز کردهاند، اما مصرف انرژی و منابع آنها همچنان بسیار زیاد است.
۱۰. PVH Corp (Tommy Hilfiger, Calvin Klein, …)
نشر کربن سالانه: حدود ۲.۵ میلیون تن CO₂e
این شرکت آمریکایی نیز با تولیدات جهانی و تنوع محصولات، نقش مهمی در آلودگی کربنی دارد. برندهای آن بیشتر در رده «مد میانرده» قرار دارند و مدل تولید انبوه آنها فشار زیادی بر منابع طبیعی وارد میکند.
چرا صنعت مد اینقدر آلاینده است؟
۱. زنجیره تأمین جهانی: از تولید نخ گرفته تا دوخت نهایی، فرایندهای متعددی در کشورهای مختلف انجام میشود که نیاز به حملونقل زیاد دارد.
۲. مصرف آب و انرژی: تولید پارچههایی مانند پنبه، جین و پلیاستر نیازمند مقدار زیادی آب، سوخت و مواد شیمیایی است.
۳. تولید انبوه و دورریزی سریع: لباسهایی که تنها چند بار پوشیده میشوند، سپس دور انداخته میشوند، باعث افزایش زباله و هدررفت منابع میشوند.
۴. عدم شفافیت: بسیاری از برندها هنوز اطلاعات دقیقی درباره تأثیرات زیستمحیطی خود منتشر نمیکنند.
تولید پارچه مانند پنبه، جین و پلیاستر نیازمند مقدار زیادی آب، سوخت و مواد شیمیایی است.
راهکار چیست؟
اگرچه برندها مسئول اصلی هستند، اما مصرفکنندگان نیز میتوانند نقش کلیدی داشته باشند:
• لباسهای کمتر، با کیفیت بهتر بخرید.
• از برندهایی حمایت کنید که گزارشهای شفاف و دقیق اقلیمی منتشر میکنند.
• پوشاک دستدوم یا بازیافتی را در اولویت قرار دهید.
• لباسها را تعمیر یا تعویض کنید، نه اینکه بلافاصله دور بیندازید.
نتیجهگیری
مد، صرفاً به زیبایی و سبک محدود نمیشود. پشت هر تیشرت ارزانقیمت یا کیف شیک، منابعی مصرف شده که تأثیراتی بلندمدت بر زمین دارند. اگر خواهان آیندهای پایدارتر هستیم، زمان آن رسیده که در انتخابهای روزمره خود، کمی بیشتر به ردپای کربنی فکر کنیم. برندها نیز باید فراتر از شعارها، به اقدامات واقعی برای کاهش نشر کربن متعهد شوند.
سؤالات متداول درباره 10 برند صنعت مد با بیشترین نشر کربن
۱. چرا برندهای معروف مد اینقدر کربن تولید میکنند؟
زیرا آنها معمولاً مدل کسبوکار “مد سریع” دارند که شامل تولید انبوه، زنجیره تأمین جهانی، استفاده زیاد از مواد اولیه تازه و حملونقل بینالمللی است — همگی با ردپای کربنی بالا.
۲. آیا برندهای لوکس نیز به اندازه برندهای ارزانقیمت آلاینده هستند؟
بله، اگرچه ممکن است لباسهای لوکس کمتر تولید شوند، اما به دلیل استفاده از مواد خاص، سفرهای هوایی زیاد، بستهبندیهای لوکس و زنجیره تأمین غیرشفاف، ردپای کربنی قابلتوجهی دارند.
۳. آیا برندهایی وجود دارند که واقعاً پایدار باشند؟
بله، برندهایی مثل Patagonia، Eileen Fisher، و Stella McCartney اقدامات موثری در زمینه کاهش نشر کربن و استفاده از مواد بازیافتی انجام دادهاند. اما هیچ برند مدی کاملاً بدون اثر زیستمحیطی نیست.
۴. چه تفاوتی بین «مد سریع» و «مد پایدار» وجود دارد؟
مد سریع به تولید سریع، ارزان و انبوه پوشاک گفته میشود، در حالیکه مد پایدار به طراحی و تولید پوشاک با در نظر گرفتن تأثیرات زیستمحیطی، اجتماعی و اقتصادی میپردازد.
۵. من به عنوان مصرفکننده چه کاری میتوانم انجام دهم؟
شما میتوانید با خرید کمتر و آگاهانهتر، انتخاب برندهای پایدار، خرید لباس دستدوم، و مراقبت بهتر از پوشاک، در کاهش ردپای کربنی خود نقش مهمی داشته باشید.